این صفحه را برای آموزش ساخت پادکست و کتاب صوتی ساخته ام و هر از گاهی وقتی خبر جدید یا ابزار و فناوری موثر جدیدی وارد دنیای پادکست و کتاب صوتی شود، این صفحه را به روزرسانی خواهم کرد.
امروز شاید بهترین زمان ممکن برای ساخت پادکست است چون امروز دیگر نیازی به چند ده میلیون هزینه برای ضبط و تدوین و انتشار یک پادکست نیست.
تولید پادکست امروزه همه فایدههای گذشتهی خود را دارد با این تفاوت دیگر با تنوع ابزار ریکورد، ادیت و انتشار و همچنین با دخالت هوش مصنوعی در هر کدام از این مراحل، ضبط پادکست و انتشار آن دیگر کار چندان پرهزینه و پیچیده نیست.
صنعت پادکست در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. طبق آمار معتبر، در سال ۲۰۲۵ بیش از ۵۸۴ میلیون نفر در سراسر جهان به پادکست گوش میدهند و این عدد همچنان در حال افزایش است.
بازار پادکست از ۳۰٫۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به ۳۹٫۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۳۰ به ۱۳۱ میلیارد دلار برسد.
کتابهای صوتی نیز از همین روند رو به رشد برخوردارند. بازار جهانی کتاب صوتی که در سال ۲۰۲۱ حدود ۴٫۲ میلیارد دلار بود، با نرخ رشد سالانه ۲۶ درصدی پیش میرود. ۴۴ درصد مخاطبان بریتانیایی گزارش دادهاند که به کتاب صوتی گوش میدهند و ۲۷ درصد از آنها حداقل یک بار در هفته این کار را انجام میدهند.
این رشد تنها به جهان انگلیسیزبان محدود نمیشود. پادکستهای فارسی هم در میان ایرانیان داخل و خارج از کشور محبوبیت روزافزونی پیدا کردهاند بهطوری که هزینه تبلیغات در پادکست های فارسی اصلا کم نیست!
تعرفه حدودی اسپانسری برخی از پادکستهای شناخته شده فارسی به گزارش دی ام بورد در تاریخ ۲۵ آبان ۱۴۰۴:
پادکست معمولاً اپیزودیک (قسمتهای به یکدیگر نامرتبط) است، مثل یک برنامه رادیویی که هر هفته یا هر ماه قسمت جدیدی منتشر میشود. کتاب صوتی اما یک محصول تمامشده است که از روی متن از پیش نوشتهشده خوانده میشود.
با این حال، از نظر مهارتهای مورد نیاز، تجهیزات، ضبط، ویرایش و انتشار، حدود ۸۰ درصد مسیر این دو مشترک است. به همین دلیل، این صفحه هر دو را باهم آموزش میدهد و فقط در جاهایی که لازم باشد، تفاوتها را یادآوری میکند.
بعد از خواندن این آموزش جامع میتوانید با حداقل هزینه اولین پادکست یا کتاب صوتی خودتان را ضبط کنید، ویرایش کنید، منتشر کنید و به گوش هزاران نفر برسانید.
پادکست یک سری فایلهای صوتی (یا ویدیویی) است که به صورت دورهای منتشر میشود. شما میتوانید آن را مثل یک برنامه رادیویی یا تلویزیونی تصور کنید که هر هفته یا دوهفته یکبار قسمت جدیدی دارد.
پادکستها موضوعات بسیار متنوعی را پوشش میدهند، از آموزش و توسعه فردی گرفته تا کمدی، داستانگویی، تاریخ، سیاست، جنایی و هزاران موضوع دیگر.
کتاب صوتی (Audiobook) هم دقیقاً همان چیزی است که از اسمش پیداست: نسخه صوتی یک کتاب.
معمولاً یک راوی متن کتاب را میخواند و شما میتوانید در حین رانندگی، پیادهروی یا انجام کارهای روزمره به آن گوش دهید.
کتاب صوتی از تمام شدنی است، یعنی زمانی که کتاب تمام میشود، تولید هم تمام است و خبری از انتشار اپیزودهای جدید نیست.
پادکست:
کتاب صوتی:
چون مهارتهای اصلی، تجهیزات و نرمافزارها برای هر دو یکسان هستند. وقتی یاد بگیرید چطور صدایتان را ضبط کنید، تمیز کنید، ویرایش کنید و منتشر کنید، میتوانید هم پادکست بسازید و هم کتاب صوتی تولید کنید. در بخشهایی که تفاوتهای خاصی وجود دارد، آنها را برایتان هایلایت میکنیم.
صدای رادیویی و آلن دلونی شرط لازم نیست!
یکی از بزرگترین اشتباهاتی که افراد قبل از شروع ساخت پادکست یا تولید کتاب صوتی مرتکب میشوند، این است که فکر میکنند باید صدای «خاصی» داشته باشند. اگر به خودتان میگویید «صدام اصلاً برای پادکست مناسب نیست» یا «من که صدای گوینده ندارم»، باید بدانید که این تصور کاملاً غلط است.
اگر فکر میکنید گویندگی به شما نمیآید، به خاطر داشته باشید که به عدد ۵۱ هم نمیآمد که بر ۱۷ بخشپذیر باشد.
آمار نشان میدهد که مخاطبان بیش از هر چیز به محتوا، صداقت و ارزشی که برای آنها خلق میکنید اهمیت میدهند. بسیاری از محبوبترین پادکستهای جهان و ایران با صداهای عادی، بدون آموزش حرفهای و با تجهیزات ساده شروع شدهاند.
مخاطبان به دنبال واقعی بودن شما، دانش شما و توانایی شما در برقراری ارتباط و انتقال سادهی یک مطلب در یک فرم روایی مطلوب هستند، نه لزوماً صدای خسروشکیباییطور یا صبا راد گونه.
قبل از اینکه دکمه ضبط را فشار دهید، باید بدانید چرا این کار را میکنید.
ویکتور فرانکل، روانشناس مطرح آلمانی و ابداعکننده معنادرمانی، سخنی از نیچه در کتاب انسان در جستجوی معنا نقل میکند که میگوید:
کسی که چرایی برای انجام کاری داشته باشد، چگونهاش را پیدا خواهد کرد!
نیچه
اهداف معمول عبارتند از:
هدفتان هر چه باشد، آن را واضح تعریف کنید. این کمک میکند در مسیر گم نشوید.
وقتی هدف داشته باشید، باید روش اندازهگیری موفقیت را هم مشخص کنید:
این شاخصها به شما کمک میکنند بفهمید پیشرفت میکنید یا نه.
اولین قدم در ساخت یک پادکست موفق یا تولید یک کتاب صوتی با کیفیت، پیدا کردن موضوع مناسب است. برای این کار، خودتان را بشناسید. از خودتان بپرسید:
یک تمرین ساده این است که سه لیست بنویسید: ۱. چیزهایی که دوست دارم ۲. چیزهایی که بلدم ۳. چیزهایی که فکر میکنم مردم واقعاً میخواهند بشنوند
بهترین ایده پادکست یا کتاب صوتی شما در تقاطع این سه دایره قرار دارد.
اگر فقط چیزی که دوست دارید را انتخاب کنید اما بلد نباشید یا کسی نخواهد بشنود، شکست میخورید. اگر فقط چیزی که مردم میخواهند را بگویید اما خودتان علاقهای ندارید، خسته میشوید.
پادکستها به انواع مختلف تقسیم میشوند. آشنایی با انواع پادکست به شما کمک میکند بفهمید در کدام دسته قرار میگیرید:
۱. مستند روایی و True Crime پادکستهایی که داستانهای واقعی را با جزئیات تعریف میکنند. موضوعاتشان میتواند جنایی، تاریخی، اجتماعی یا فرهنگی باشد.
۲. تاریخ و زندگینامه بررسی رویدادهای تاریخی، شخصیتهای مشهور یا دورههای خاص از تاریخ.
۳. گفتوگو، فلسفه و توسعه فردی مصاحبه با افراد جالب، بحث درباره مسائل فلسفی، روانشناسی یا راههای بهبود زندگی.
۴. آموزشی، زبانآموزی و فرهنگ پادکستهایی که مهارت خاصی را آموزش میدهند: یادگیری زبان، نرمافزار، کسبوکار، آشپزی، ورزش و…
۵. کمدی و سرگرمی پادکستهایی که هدفشان خندیدن و سرگرمی است. ممکن است به شکل استندآپ، بحث درباره فیلمها و سریالها یا موضوعات روزمره باشد.
۶. سیاسی و خبری تحلیل اخبار، بررسی رویدادهای جاری و نظرات سیاسی.
شما میتوانید ترکیبی از این ژانرها را هم انتخاب کنید. مهم این است که پادکست خود را انتخاب کنید طوری که به هویت و علاقه شما نزدیک باشد.
قبل از شروع به ساخت پادکست یا تولید محتوا، باید بدانید برای چه کسی محتوا میسازید. تحقیقات سادهای که میتوانید انجام دهید:
هر چه بیشتر مخاطب خود را بشناسید، راحتتر میتوانید محتوای مناسب تولید کنید.
یکی از مزایای ساخت پادکست این است که فرمتهای مختلفی دارد و شما میتوانید هر کدام را که به سبک شما نزدیکتر است انتخاب کنید:
انتخاب فرمت به شخصیت شما، منابعی که در اختیار دارید و هدف و سلیقه شما بستگی دارد.
یکی از سوالات متداول این است که «چند دقیقه اپیزود ضبط کنم؟» جواب کوتاه: هر چقدر که لازم است تا پیام شما کامل شود. اما در عمل، چند نکته وجود دارد:
آمار نشان میدهد که میانگین طول پادکستها بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است. این بازه برای اکثریت مخاطبان مناسب است چون میتوانند در مسیر رفتوآمد یا هنگام ورزش گوش دهند.
برای کتاب صوتی معمولاً فصلها را به بخشهای ۱۵ تا ۳۰ دقیقهای تقسیم میکنند تا شنونده راحتتر بتواند توقف کند و دوباره شروع کند.
یک اپیزود خوب ساختاری واضح و قابل درک دارد. پیشنهاد میکنم از این ساختار استفاده کنید:
برای کتاب صوتی، ساختار داستان یا کتاب را دنبال میکنید، اما حتماً در ابتدا و انتهای هر فصل، عنوان فصل را بخوانید.
برای ساخت یک پادکست حرفهای یا تولید یک کتاب صوتی با کیفیت، چند مهارت کلیدی لازم دارید:
یکی از دلایل محبوبیت پادکست این است که برای شروع نیازی به تجهیزات گرانقیمت ندارید. البته اگر بودجه داشته باشید، میتوانید کیفیت را بهبود ببخشید؛
اما بهترین پادکست آن است که واقعاً منتشر شود، نه آنکه در انتظار خرید تجهیزات بماند.
اگر بودجه ندارید یا میخواهید ابتدا امتحان کنید، این گزینهها را دارید:
گوشی هوشمند + هندزفری با کیفیت اکثر گوشیهای امروزی میکروفون نسبتاً خوبی دارند. اگر یک هندزفری یا هدفون با میکروفون خوب (مثل AirPods یا هندزفریهای باکیفیت) داشته باشید، میتوانید شروع کنید.
محیط ساکت و کمانعکاس مهمتر از میکروفون گران، محیطی است که در آن ضبط میکنید. یک اتاق آرام، یک کمد لباس پر از لباسها (که صدا را جذب میکند) یا اتاقی با فرش ضخیم و پردههای سنگین میتواند معجزه کند.
اپلیکیشن ضبط صدا در گوشیهای اندروید و iOS اپلیکیشنهای رایگان زیادی برای ضبط صدا وجود دارد. از همان Voice Recorder پیشفرض استفاده کنید.
هزینه: تقریباً صفر تا ۵۰ دلار برای یک هندزفری مناسب.
این سطح برای کسانی است که جدی هستند اما نمیخواهند هزینه زیادی کنند:
میکروفون USB دینامیک میکروفونهای USB به کامپیوتر یا لپتاپ وصل میشوند و نیازی به کارت صدای اضافی ندارند. چند گزینه محبوب:
هدفون پشتبسته (Closed-Back Headphones) برای شنیدن جزئیات صدا و جلوگیری از Feedback. گزینههای خوب: Audio-Technica ATH-M20x یا Sony MDR-7506.
سهپایه، بازوی میکروفون و Pop Filter
هزینه کل: حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار.
اگر میخواهید کیفیت را به سطح بعدی ببرید:
میکروفون XLR + کارت صدا (Audio Interface) میکروفونهای XLR کیفیت بهتری دارند اما نیاز به یک کارت صدا دارند. گزینههای محبوب:
کارت صدا (Audio Interface): Focusrite Scarlett Solo یا Behringer U-Phoria (حدود ۱۰۰-۱۵۰ دلار).
بهبود آکوستیک اتاق
تجهیزات سختافزاری فقط نیمی از ماجرا هستند. نرمافزارها و ابزارهای دیجیتال به همان اندازه مهماند.
رایگان یا خیلی ارزان:
۱. Audacity نرم افزار متنباز و رایگان، روی ویندوز، مک و لینوکس کار میکند. برای مبتدیان ایدهآل است. امکانات پایه مثل ضبط، برش، noise reduction و export را دارد. رابط کاربری کمی قدیمی است اما بسیار قدرتمند است.
۲. GarageBand (فقط برای macOS و iOS) اگر دستگاه اپل دارید، GarageBand رایگان و بسیار آسان است. رابط بصری جذاب دارد و برای ویرایش چندخطی (Multitrack) عالی است.
نیمهحرفهای / حرفهای:
۳. Reaper یک DAW (Digital Audio Workstation) قدرتمند با هزینه پایین (۶۰ دلار برای لایسنس شخصی). سبک، سریع و بسیار قابل تنظیم است. مناسب برای کسانی که میخواهند کنترل بیشتری داشته باشند.
۴. Adobe Audition استاندارد صنعت برای ویرایش صدا. امکانات پیشرفته مثل Spectral Editing، Loudness Metering و Noise Reduction حرفهای دارد. اشتراک ماهانه حدود ۲۲ دلار است که البته در ایران روشهای دیگری برای آن وجود دارد :)))
۵. Hindenburg Journalist/Pro طراحیشده برای روزنامهنگاران و پادکسترها. رابط ساده، عملکرد سریع و ویژگیهای ویژه برای Podcast. قیمت حدود ۳۰۰ دلار (یکبار).
۶. Logic Pro (برای macOS) یک DAW حرفهای با امکانات بینظیر. قیمت حدود ۲۰۰ دلار.
اگر میخواهید با مهمانانی که در شهر یا کشور دیگری هستند مصاحبه کنید، به ابزارهای ضبط اینترنتی نیاز دارید:
نکات مهم برای ضبط اینترنتی:
وقتی فایل صوتی شما آماده است، باید آن را در جایی آپلود کنید که مخاطبان بتوانند گوش دهند. این کار را Podcast Hosting میگویند.
چرا نمیتوانم فقط فایل را در وبسایت خودم بگذارم؟ میتوانید، اما سرویسهای میزبانی پادکست کارهای زیادی بهصورت خودکار انجام میدهند:
چند سرویس محبوب:
فرایند انتشار: وقتی فایل صوتی را در سرویس میزبانی آپلود کنید، یک لینک RSS دریافت میکنید. این لینک را در Apple Podcasts، Spotify و سایر پلتفرمها ثبت میکنید. از آن پس، هر بار که اپیزود جدید آپلود کنید، بهطور خودکار در همه جا منتشر میشود.
پادکست یک برنامه صوتی دیجیتال است که برخلاف رادیو، قابلیت دانلود و گوش دادن در هر زمانی را دارد. شما میتوانید اپیزودهای قدیمی را نیز بشنوید و نیازی به گوش دادن در زمان پخش زنده نیست.
از طریق اپلیکیشنهای مختلف اندروید و iOS یا مستقیماً از وبسایت تولیدکنندگان میتوانید پادکست دانلود کنید. کافی است نام پادکست مورد نظر را جستجو کرده و روی دکمه دانلود کلیک کنید.
بله، اکثر پادکستهای فارسی رایگان هستند. البته برخی تولیدکنندگان ممکن است محتوای اختصاصی پولی نیز داشته باشند.
حداقل به یک میکروفون با کیفیت مناسب، نرمافزار ضبط و ویرایش صدا، و یک فضای آرام برای ضبط نیاز دارید. همچنین باید یک پلتفرم برای میزبانی فایلهای صوتی انتخاب کنید.
پادکستهای آموزشی، داستانگویی، مصاحبه با افراد موفق، و موضوعات روانشناسی از محبوبترین ژانرها در میان مخاطبان ایرانی هستند.